Metrykalna zmiana płci – zmiany, zmiany, zmiany …
- Sylwia Nowak-Skorutowska
- 7 mar
- 3 minut(y) czytania
Ustawodawca nasz wspaniały nie reguluje kwestii tej wprost w przepisach, stąd jakże ekscytująco-normalizująca jest uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 04 marca 2025 roku: III CZP 6/24!
Ale od początku… Prokurator Generalny wniósł o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego przez skład 7s (7 sędziów Sądu Najwyższego):
Czy w sprawie o ustalenie albo zmianę płci wytoczonej przez osobę transseksualną pozostającą w związku małżeńskim lub posiadającą dzieci, po stronie pozwanej muszą wystąpić obok żyjących rodziców, nierozwiedziony małżonek lub dzieci powoda, a ich współuczestnictwo ma charakter współuczestnictwa jednolitego (art. 73 § 2 k.p.c. w zw. z art. 72 § 2 k.p.c.)?
Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2024 roku skład 7s przedstawił wniosek o podjęcie uchwały składowi całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Patrzcie Państwo jak zaakcentowana waga zagadnienia! znaczenie dla praktyki!
I tak 04 marca 2025 roku pełen skład IC SN podjął uchwałę, w której:
- primo! odstąpił od zasady prawnej uchwalonej przez skład 7s Sądu Najwyższego 22 czerwca 1989 r., III CZP 37/89, która brzmiała, że występowanie transseksualizmu nie daje podstawy do sprostowania w akcie urodzenia wpisu określającego płeć, chociaż wcześniej były inne orzeczenia vide uchwała Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 25 lutego 1978 roku, III CZP 100/77.
Jak więc przez lata można było dopraszać się o rozpatrzenie sprawy – wyeliminowanie sprzeczności między rzeczywistością, a tym co wynikało z aktu urodzenia? domagać się zmiany zgodnej z płcią identyfikowaną? A no poprzez art. 189 kpc, czyli powództwo o ustalenie. Droga niby jest, ale! pozywaj Powodzie i to nie byle kogo, a: małżonka? rodziców? dzieci? Szukałeś (osób) prawnie zainteresowanych wynikiem postępowania. W sposób oczywisty i jaskrawy narażało to na szwank relacje rodzinne, prawo do życia prywatnego… Dyskryminujące, czy nie?
Co też odnotujemy, to fakt, że dopiero orzeczenie wydane w tym trybie (procesowym) i to prawomocne mogło stanowić podstawę wpisu do akt stanu cywilnego i to w formie wzmianki dodatkowej. Na awersie – tam prawie na końcu …
Kiedy Twoje poczucie psychiczne płci a budowa morfologiczno-biologiczna i płeć prawna, metrykalna w skrócie - rozjeżdżały się, chciałeś to „wyprostować” – musiałeś zaangażować rodzinę i to stając z nimi po przeciwnych stronach.
Ale to już było… :)
Teraz wojujemy tak:
Żądanie zmiany oznaczenia płci w akcie urodzenia podlega rozpoznaniu przez Sąd w postępowaniu nieprocesowym przy zastosowaniu w drodze analogii art. 36 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego. Składamy wniosek – nie pozew. Analogia do art. 36 ustawy o asc, a nie art. 189 kpc.
[art. 36 asc - Sprostowania aktu stanu cywilnego dokonuje sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika urzędu stanu cywilnego, jeżeli:
1) sprostowanie aktu stanu cywilnego jest niemożliwe na podstawie akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub innych aktów stanu cywilnego, o ile stwierdzają one zdarzenie wcześniejsze i dotyczą tej samej osoby lub jej wstępnych albo zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, o których mowa w art. 35 ust. 2;
2) sprostowanie aktu stanu cywilnego przez kierownika urzędu stanu cywilnego nie jest możliwe wyłącznie na podstawie dokumentów wymienionych w pkt 1.]
Ale!
Zmiana oznaczenia płci w akcie urodzenia może nastąpić wyłącznie na wniosek osoby, której dotyczy ten akt. Nie jakakolwiek osoba zainteresowana, nie prokurator i z pewnością nie USC.
Spójrz jednak na to, co Sądowi Najwyższemu wyłuszczył Prokurator – jako że z Konstytucji i Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że małżeństwem może być wyłącznie związek kobiety i mężczyzny, to w sprawie o ustalenie lub zmianę płci metrykalnej konieczny jest udział nierozwiedzionego małżonka i w takiej sytuacji nie można uwzględnić powództwa.
Przytoczę Ci więc punkt 3 uchwały: Oprócz wnioskodawcy uczestnikiem postępowania może być tylko jego małżonek (art. 510 k.p.c.). Rozwód, rozwód … na horyzoncie wciąż widzę rozwód…
Sąd Najwyższy w dniu 04 marca br. uchwalił również, że postanowienie uwzględniające wniosek wywołuje skutki od chwili uprawomocnienia się. Ex nunc. Jest ważne w przyszłości, a nie w przeszłości.
A tak na marginesie … Landrecht pruski – Powszechne Prawo Krajowe dla Państw Pruskich, niem. Allgemeines Landrecht für die preussischen Staaten1 – kodyfikacja pruskiego prawa prywatnego obowiązująca od 1794 roku przyznawało obojnakom (osobom interpłciowym) prawo do decydowania po osiągnięciu18 roku życia, do jakiej płci chcą przynależeć. 10 września 1980 roku Niemcy doczekali się ustawy niem. Gesetz über die Änderung der Vornamen und die Feststellung der Geschlechtszugehörigkeit in besonderen Fällen, która według mojej wiedzy jest jednym z najstarszych uregulowań́ w naszym kręgu prawnym procedury uzgodnienia płci.
PS Mężowi dziękuję za rozkodowanie teksów w j. niemieckim (:
Adw. SNS
Komentarze